Лисаков тау-кен байыту комбинатының директоры (1964-1970).
Тавян-Хаир Нұрпейісұлы Күсембаев 1913 жылы 15 наурызда Ақмола облысы, Атбасар ауданы, №4 ауылда дүниеге келген. Өзінің еңбек жолын Магнитогор комбинатының құрылысында 18 жасар жігіт болып бастаған. Жер қазушы, от жағушы, бетоншы болды. Және үнемі жаңа мамандықтарға үйренді. Сол кезде кеңестік партия мектебін, Осовиахим азаматтық ұшқыштар мектебін, рабфакты бітірді. Ал, 1942 жылы – Тау-кен инженері мамандығы бойынша Магнитогор тау-кен металлургия институтын бітірді. Соғыс жылдары Жезді марганец кенішінде тау-кен жұмысшысы бригадир болып жұмыс істеді. Содан кейін-Атасу марганец кенішінің директоры. 1955 жылдың қаңтарынан бастап Соколов-Сарыбай тау-кен байыту комбинатының өндірістік-техникалық бөлімінің бастығы, содан кейін комбинаттың бас инженері болып жұмыс істеді.
1962 жылдың 1 қарашасынан бастап салынып жатқан Лисаков және Қашар кен байыту комбинаттары дирекциясының бас инженері, ал 1964 жылдың қыркүйегінен осы кәсіпорынның директоры болып ауыстырылды.
Х.Н. Күсембаевтың тікелей қатысуымен Лисаков кенін Камыш-Бурун тауында байытуды, одан Мариуполь металлургиялық зауытында шойынды балқытуды қосымша тексеру мәселелері шешілді.
Нақты нәтижелер алғаннан кейін 1964 жылы келесі 3 жыл ішінде «биліктің жоғарғы эшелондарында» жауапты жұмыстар жалғастырылды, ол 1966 жылы Лисаков пен комбинаттың құрылысына «жасыл жарық» берілді.
Директор Х.Н. Күсембаевтың айтуынша, қалаға теміржол тармағы тартылды, Қызылжар және Жоғарғы Тобыл су қоймалары салынды және пайдалануға берілді, 1967 жылы карьер жұмыс істей бастады, 1968 жылы «Лисаковскрудстрой» тресі құрылды.
1970 жылы Х.Н. Кусембаев Рудный қаласындағы ғылыми мекеменің филиалына жұмысқа ауыстырылып, зейнеткерлік жасқа дейін жұмыс істеді. Ол-техника ғылымдарының кандидаты. Рудный және Лисаков қалаларының Құрметті азаматы.
2002 жылы 25 желтоқсанда Рудный қаласында қайтыс болды және жерленді.
Белсенді өндірістік, қоғамдық-саяси жұмысы, қаланы танымал еткен және қала еңбекшілерінің жағдайын жақсартуға үлкен ықпал еткен шығармашылық жасампаздық еңбегі үшін Тавьян-Хаир Нұрпейісұлы Күсембаевқа «Лисаков қаласының Құрметті азаматы» атағы берілді. Лисаков қалалық атқару комитетінің 1981 жылғы 27 тамыздағы № 202 шешімі *.
* «Бұл есімдерді ұмытпаймыз» құжаттар мен материалдар жинағы. А. Я. Ильницкийдің жалпы редакциясы. Қостанай қ.: Қостанай баспа үйі, 2009, 12-13, 190-191.
** Құрмет Кітабы. Лисаков қалалық мәслихаты. Лисаков Жоғарғы Тобылдың тарихы мен мәдениеті мұражайының қоры. НВФ 2638.
