А. М. Помаздың естеліктерінен:

“Мен 1943 жылдың қарашасында, біздің отбасымыз үшін қиын уақытта әскерге шақырылдым. Сол күндері Иванның үлкен ағасына жерлеу келді. Екінші ағасы Василий майданнан мүгедек болып оралды. Мені ертіп, ол: “Қорықпа, бауырым. Есіңізде болсын: қорқақ алдымен өледі”. Ал әкесі, бірінші дүниежүзілік соғыс мүгедегі: “орыс солдатының абыройын сұрамаңыз”, – деп жазалады.

Мен алдымен қосалқы полкке түстім. Жедел, қарқынды оқу. Міне, мен танкистпін. Содан кейін майданға жол. Біздің құрам Мәскеу мен Украина арқылы өтті. Шайқастардың іздері әлі де жаңа болды. Жаудан босатылған біздің жерімізде әйелдер, жасөспірімдер мен қарттар жұмыс істей алмады. Бұл жер жырту өзін-өзі еске түсірді.

Менің алғашқы шомылдыру рәсімінен өтуім Вислада болды. Ия, бұл 40 жылдық мерейтойы қаңтар мен ақпан айларында атап өтілетін Висла-Одер операциясы. Бұл жекпе-жектен қорықтым ба? Жоқ. Мен көбікпен сөздер ағасы Василий. Бірақ сол күн есте қалды. Біздің алдымызға міндет қойылды. Көрсеткен отты нүктеге жау. Ол мұнда ұзақ уақыт тұрақтамақшы болды. Халық арасында болып жататын жете. Арт-дайындықтан кейін біз шабуылға шықтық. Бұл шайқаста көп нәрсе болды.

Босатылған Варшаваның қирандылары есімде. Халық бізді жақсы қарсы алды. Егер сіз мұқият тыңдасаңыз, түсінесіз. Өте поляк тілі украин тіліне ұқсас. Үйде Краковтан поляктар тұрды. Мен майданға бара жатқанда, әйелдердің бірі: “Сен менің қаламда боласың, кіріп, пәтерді көріп, хат жазасың”, – деп сұрады. Мен оның өтінішін орындай алмадым. Краков біз тоқтамай өттік. Бірақ мен аздап алаңдадым. Варшаваның маңында он күн демалыста болды. Бірақ сарбаз демалған кезде, әсіресе соғыста! Неміс десантын жоюға тура келді. Және бір емес.

Содан кейін қайтадан ұрысқа, Одерде. Біз Польша мен фашистік Германияның шекарасын түнде кесіп өттік. Әрине, менің есте сақтау мұндай сәтте. Бірақ түн бар түн…

Бірақ басқа түн есімде. Жаңбыр өтті. Өте қараңғы. Кенеттен олар кетті. Аясында зымыран көрініп тұр фашистер взводпен жүріп жатыр, жүйені нақты сақтау. Олар пулеметтер мен минометтерді ұрды, бірақ олар жүрді. Содан кейін оларды өзенге өткізу туралы шешім қабылданды. Фашистер оған демалды. Мұнда олар тұтқынға алынды. Олардың арасында власовтықтар көп болды. Олардың бәрі мас болды.

Жау орына жақындаған кезде Берлин маған екі концлагерьді босатуға мүмкіндік берді. Біріншісіне біз тым кеш келдік. Фашистер барлық тұтқындарды казармаларға айдады. Жабылды. Бензинмен тұндырып, өртеп жіберді. Сол, кім тырысты қашып шыққан жалынның өтті.

Екіншісінде біз уақытында үлгердік. Бұл кеңестік әскери тұтқындарға арналған лагерь болды. Жас жылдар бойы олар қарттар сияқты болды. Жұқа, лас, аш. Сондықтан бізді Берлиннен бөліп тұрған сексен шақырымды бір күнде еңсергеніміз таңқаларлық емес.

Бірінші мамырда біз Берлинде болдық! Екінші мамыр Бранденбург қақпасындағы шайқас. Мұнда менің танкім қабырғаға жабылған болатын. Менде контузия болды, бірақ экипажбен бірге күресуді жалғастырдым. Осы жекпе-жек үшін мені Қызыл Жұлдыз орденімен марапаттады.

Біз жертөлені тексердік. Бір қарағанда-күдікті ештеңе жоқ. Мұнда тек әйелдер, балалар мен қарттар болды. Кенеттен мен бөлменің алыс бұрышында тұрған ер адамның қалтасына түскенін байқадым. Ол бұйрық берді: “Хенде хох!». Оның тапаншасы болды. Мен аздап қиналамын, мүмкін өлтірер едім. Бұл күндері ең жаман және әділетсіз нәрсе-бұрышқа байланысты артқа оқ алу. Менің немере ағам осында, Берлинде, тоғызыншы мамырда, Жеңіс күні қайтыс болды…

Ал біз бұл күні демалыста болдық. Қандай қуаныш болды. Олар күлді, ән айтты.

Мен Германиядағы Кеңес әскерлері тобында қызмет еттім. Мен Трептов саябағында Кеңес сарбазына арналған ескерткіштің ашылуына қатысуға мүмкіндік алдым.

Ескерткіш алдында кеңес, американдық және ағылшын әскерлері құрметті шеруде өтті. Содан кейін біз қарауылда тұрдық және мемориалды қарастырдық. Содан кейін пулемет пен танк болды. Ал аспан аясында қолында баласы бар Кеңес әскері тұрды. Германия жерінде мәңгі қалған біздің жігіттердің тегі, тегі және тегі.

Үш адам біздің отбасымыздан соғыс алды. Бұл екі ағайынды және менің әкем ол менің қайтып келуімді күтпеді, бірақ мен оның жазасын орындадым”.

“Святой наказ” мақаласы, “Лисаковская новь” газеті №5 18 қаңтар 1985 ж.